वाल्मिकी रामायण

 वाल्मिकी रामायण

रामायण हे एक प्राचीन भारतीय महाकाव्य आहे ज्याला हिंदू पौराणिक कथा आणि साहित्यात खूप महत्त्व आहे. हे प्राचीन भारतातील दोन प्रमुख संस्कृत महाकाव्यांपैकी एक आहे, दुसरे महाभारत आहे. रामायणाचे श्रेय वाल्मिकी ऋषींना दिले जाते, ज्यांना त्याचे लेखक मानले जाते.

रामायणात हिंदू देव विष्णूचा सातवा अवतार असलेल्या भगवान रामाची कथा आणि त्याची पत्नी सीतेला राक्षस राजा रावणापासून वाचवण्याचा त्याचा शोध सांगितला आहे. हे महाकाव्य सात पुस्तके किंवा कांडांमध्ये विभागले गेले आहे आणि त्यात सुमारे 24,000 श्लोक आहेत.

वाल्मिकी रामायणातील सात कांडांचे (पुस्तके) थोडक्यात विहंगावलोकन येथे दिले आहे:

बालकांड: हे पुस्तक पात्रांची ओळख करून देते आणि मुख्य कथेची पार्श्वभूमी ठरवते. त्यात भगवान रामाचा जन्म, त्यांचे बालपण, सीतेशी विवाह आणि राज्यातून त्यांची हद्दपारीची कथा आहे.

अयोध्याकांड: हे पुस्तक भगवान रामाच्या अयोध्येतून जंगलात निघून गेल्यावर लक्ष केंद्रित करते. हे त्यांचे वडील राजा दशरथ यांच्या निधनानंतर त्यांच्या कुटुंबातील सदस्यांच्या दु:खाशी देखील संबंधित आहे.

अरण्यकांड: या ग्रंथात राम, सीता आणि त्याचा भाऊ लक्ष्मण हे १४ वर्षांच्या वनवासात जंगलात राहतात. मुख्य घटनांमध्ये सोन्याचे हरण प्रकरण, रावणाने सीतेचे अपहरण आणि शूर्पणखाची भेट यांचा समावेश होतो.

किष्किंधकांड: हे पुस्तक भगवान रामाने वानर (वानर) राजा सुग्रीवाशी केलेल्या युतीची आणि सीतेच्या शोधाची कथा सांगते. हनुमान हे प्रमुख पात्र या कांडात महत्त्वाची भूमिका बजावते.

सुंदरकांड: सीतेच्या शोधात लंकेत पोहोचल्यावर हनुमानाच्या वीर कारनाम्यावर लक्ष केंद्रित करणारा हा सर्वात महत्त्वाचा कांड आहे. तो सीतेला रामाचा संदेश देतो आणि त्याची भक्ती आणि शक्ती दाखवतो.

युद्धकांड: कांड लंकेतील रामाच्या सैन्य आणि रावणाच्या सैन्यामधील महाकाव्य युद्धाभोवती फिरते. हनुमान आणि वानर सैन्याच्या मदतीने रामाने रावणाचा पराभव केल्यावर त्याचा शेवट होतो.

उत्तरकांड: हे पुस्तक रामाचे अयोध्येत परतल्यानंतर आणि राजा म्हणून राज्याभिषेक झाल्यानंतर घडलेल्या घटनांशी संबंधित आहे. हे सीतेच्या पवित्रतेबद्दल काही नागरिकांनी उपस्थित केलेल्या शंकांचे निराकरण देखील करते, ज्यामुळे ती राज्यातून निघून जाते आणि शेवटी तिची आई पृथ्वीकडे परत येते.

रामायण, एक मनमोहक कथा असण्याव्यतिरिक्त, गहन नैतिक, नैतिक आणि आध्यात्मिक शिकवण देते. हा केवळ एक प्रेमळ धार्मिक ग्रंथ नाही तर जगभरातील लाखो लोकांना प्रेरणा देणारा एक उत्कृष्ट साहित्य आहे.