**झेलम खवळली, पाकिस्तानात पाणीबाणी, भर उन्हाळ्यात अनेक भागात महापूर! इमरजेंसी जाहीर, भारताच्या नावाने पाकड्यांचा थयथयाट**

**झेलम खवळली, पाकिस्तानात पाणीबाणी, भर उन्हाळ्यात 

 अनेक भागात महापूर! इमरजेंसी जाहीर, भारताच्या नावाने पाकड्यांचा थयथयाट**

*KDM NEWS प्रतिनिधी मुंबई, २७ एप्रिल २०२५*

पाकिस्तानातील मुजफ्फराबाद आणि परिसरात झेलम नदीच्या पाण्याच्या पातळीत अचानक वाढ झाल्याने पूरसदृश्य परिस्थिती निर्माण झाली आहे. या संकटामुळे पाकिस्तान सरकारने आपत्कालीन परिस्थिती जाहीर केली असून, भारतावर नदीत पूर्वसूचना न देता पाणी सोडल्याचा गंभीर आरोप केला आहे. हे आरोप पहलगाम येथील दहशतवादी हल्ल्यानंतर भारताने सिंधू पाणी करार निलंबित केल्याच्या पार्श्वभूमीवर करण्यात आले आहेत, ज्यामुळे दोन्ही देशांमधील तणाव आणखी वाढला आहे.

## पूरस्थिती आणि पाकिस्तानची प्रतिक्रिया

पाकिस्तानी माध्यमांच्या माहितीनुसार, झेलम नदीतील पाण्याच्या पातळीत अचानक वाढ झाल्याने मुजफ्फराबाद आणि हट्टियन बाला यासह अनेक भागांत पाणीबाणी जाहीर करण्यात आली आहे. स्थानिक प्रशासनाने मशिदींमधून घोषणा करून नागरिकांना सावध केले आहे. नदीकाठच्या रहिवाशांमध्ये भीती आणि घबराट पसरली असून, पूरामुळे अनेक गावांचा संपर्क तुटला आहे. पाकिस्तानचा दावा आहे की, भारताने काश्मीरच्या बारामुल्ला जिल्ह्यातून पाणी सोडले, ज्यामुळे पाकव्याप्त काश्मीरमधील चकोठी भागात पाणी शिरले आणि परिस्थिती बिकट झाली.

पाकिस्तानच्या संरक्षणमंत्र्यांनी भारताच्या या कृतीला "युद्धाचे कृत्य" संबोधले असून, आंतरराष्ट्रीय समुदायाने यात हस्तक्षेप करावा, अशी मागणी केली आहे. स्थानिक माध्यमांनीही भारतावर टीकेची झोड उठवली असून, हा पूर हेतुपुरस्सर आणल्याचा आरोप केला आहे.

## भारताची भूमिका आणि प्रतिसादाचा अभाव

भारताने या आरोपांवर अद्याप कोणतीही अधिकृत प्रतिक्रिया दिलेली नाही. मात्र, तज्ज्ञांच्या मते, भारताकडे मोठ्या प्रमाणात पाणी अडवून ठेवण्याची पायाभूत सुविधा नाही, त्यामुळे हा पूर जाणीवपूर्वक आणण्याची शक्यता कमी आहे. तरीही, सिंधू पाणी करार निलंबित झाल्यामुळे पाण्याच्या व्यवस्थापनात समन्वयाचा अभाव असू शकतो, ज्यामुळे अशा घटना घडण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.

## पहलगाम हल्ला आणि सिंधू पाणी कराराचे निलंबन

या संकटाला कारणीभूत ठरलेली पार्श्वभूमी समजून घेण्यासाठी पहलगाम येथील दहशतवादी हल्ल्याकडे पाहणे आवश्यक आहे. **२२ एप्रिल २०२५** रोजी भारतीय प्रशासित काश्मीरमधील पहलगाम येथे झालेल्या दहशतवादी हल्ल्यात २६ पर्यटकांचा मृत्यू झाला होता. भारताने या हल्ल्यासाठी पाकिस्तानवर आरोप करत कठोर पावले उचलली, ज्यात **सिंधू पाणी करार निलंबित** करण्याचा समावेश होता.

सिंधू पाणी करार हा **१९६० मध्ये जागतिक बँकेच्या मध्यस्थीने** झालेला एक ऐतिहासिक करार आहे, जो भारत आणि पाकिस्तानमधील पाणीवाटप नियंत्रित करतो. या करारानुसार, भारताला रावी, बियास आणि सतलज या पूर्वेकडील नद्यांवर, तर पाकिस्तानला सिंधू, झेलम आणि चिनाब या पश्चिमेकडील नद्यांवर अधिकार आहेत. भारताला पश्चिमेकडील नद्यांचा काही प्रमाणात वापर करण्याची मुभा आहे, परंतु त्यासाठी विशिष्ट अटींचे पालन करणे बंधनकारक आहे. भारताने करार निलंबित केल्याने पाण्याच्या व्यवस्थापनाबाबत सहकार्य आणि माहितीची देवाणघेवाण थांबली आहे, ज्याचा परिणाम सध्याच्या पूरस्थितीत दिसून येत असल्याचा पाकिस्तानचा दावा आहे.

## तज्ज्ञांचे मत आणि परिणाम

तज्ज्ञांचे मत याबाबत विभागलेले आहे. काही तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, भारताने जाणीवपूर्वक पूर आणला नसला तरी, धरणांमधून गाळ काढण्यासाठी पाणी सोडले असण्याची शक्यता आहे, ज्याचा परिणाम खालच्या भागात झाला असावा. दुसरीकडे, काहींचे मत आहे की, कराराच्या अनुपस्थितीत दोन्ही देशांमधील समन्वयाचा अभाव हीच मूळ समस्या आहे. जर ही परिस्थिती कायम राहिली, तर भविष्यात अशा घटनांची पुनरावृत्ती होऊ शकते, ज्यामुळे मानवीय संकट आणि द्विपक्षीय संबंधांवर गंभीर परिणाम होऊ शकतात.

## आंतरराष्ट्रीय प्रतिक्रिया

संयुक्त राष्ट्रांनी दोन्ही देशांना संयम राखण्याचे आणि संवाद साधण्याचे आवाहन केले आहे. मात्र, या पूरस्थितीवर अद्याप कोणतीही ठोस आंतरराष्ट्रीय कारवाई झालेली नाही. दोन्ही देश अण्वस्त्रधारी असल्याने, या तणावाकडे जागतिक समुदायाचे लक्ष लागले आहे.

## पूरग्रस्त भागातील स्थिती

सध्या, मुजफ्फराबाद आणि आसपासच्या पूरग्रस्त भागात मदतकार्य सुरू आहे. स्थानिक प्रशासन आणि स्वयंसेवी संस्था पूरग्रस्तांना मदत करण्यासाठी कार्यरत आहेत. पूरामुळे घरांचे नुकसान, रस्ते बंद आणि जनजीवन विस्कळीत झाले आहे, परंतु मृत्यू किंवा जखमींची नेमकी आकडेवारी अद्याप समोर आलेली नाही.

KDM NEWS प्रतिनिधी