**कर्मवीर डॉ. निवृत्ती गोविंद जगदाळे यांच्या पुण्यतिथीनिमित्त विनम्र अभिवादन**

**कर्मवीर डॉ. निवृत्ती गोविंद जगदाळे यांच्या पुण्यतिथीनिमित्त 

   विनम्र अभिवादन**

**KDM NEWS प्रतिनिधी**बार्शी  आज, ३० मे २०२५ रोजी श्री शिवाजी शिक्षण प्रसारक मंडळ, बार्शी येथील थोर शिक्षणतज्ज्ञ, समाजसुधारक आणि कर्मवीर डॉ. निवृत्ती गोविंदराव जगदाळे, अर्थात मामासाहेब जगदाळे यांची पुण्यतिथी आहे. त्यांच्या अतुलनीय योगदानाच्या स्मृतीने बार्शी आणि संपूर्ण महाराष्ट्र त्यांना आदरांजली वाहत आहे.

### जीवन आणि प्रेरणादायी प्रवास

कर्मवीर डॉ. मामासाहेब जगदाळे यांचा जन्म ४ फेब्रुवारी १९०३ रोजी उस्मानाबाद जिल्ह्यातील भिकार सारोळे येथे एका सामान्य शेतकरी कुटुंबात झाला. बार्शी तालुक्यातील चारे हे त्यांचे मूळ गाव. विठ्ठलभक्तीच्या संस्कारात वाढलेल्या मामांनी शिक्षण, सामाजिक सुधारणा आणि आरोग्य क्षेत्रात आपले जीवन समर्पित केले. आर्थिक अडचणींमुळे स्वत:चे उच्च शिक्षण पूर्ण न झाले तरी त्यांनी ग्रामीण आणि दुष्काळी भागातील मुलांना शिक्षणाची दारे खुली केली.

### शिक्षण क्षेत्रातील क्रांती

१९३४ मध्ये मामांनी श्री शिवाजी मराठा बोर्डिंगची स्थापना करून ग्रामीण भागातील विद्यार्थ्यांना शिक्षणाची संधी उपलब्ध करून दिली. १९४० मध्ये त्यांनी ‘साक्षरता प्रसारक मंडळ’ स्थापन करून बार्शी तालुक्यातील ५५ गावांमध्ये प्राथमिक शाळा सुरू केल्या. ‘ज्ञान, रंजन आणि प्रबोधन’ या त्रिसूत्रीवर आधारित त्यांचे कार्य आजही शिक्षण क्षेत्रात दिपस्तंभासारखे आहे. मुलींच्या शिक्षणासाठी त्यांनी १९४७ मध्ये ‘भारतीय बालिकाश्रम’ वसतिगृहाची स्थापना केली, ज्याचे उद्घाटन संत गाडगेबाबा यांच्या हस्ते झाले. या कार्यामुळे ग्रामीण भागातील मुलींना शिक्षणाची नवी आशा मिळाली.

### सामाजिक आणि शेती क्षेत्रातील योगदान

मामांनी शिक्षणाबरोबरच सामाजिक सुधारणांवरही भर दिला. शेतकऱ्यांच्या हक्कांसाठी त्यांनी ‘तरुण शेतकरी संघ’ स्थापन करून शेतकऱ्यांवरील अन्यायाविरुद्ध आवाज उठवला. त्यांनी गावागावांत सांस्कृतिक आणि सामाजिक जागृतीसाठी नाट्य मंडळे आणि व्याख्यानमाला आयोजित केल्या. त्यांच्या कार्याने ग्रामीण समाजाला नवी दिशा मिळाली.

### आरोग्य क्षेत्रातील पुढाकार

मामांनी शिक्षण आणि सामाजिक सुधारणांबरोबरच आरोग्य क्षेत्रातही मोलाचे योगदान दिले. १९७५ मध्ये त्यांनी बार्शी येथे ‘जगदाळे मामा हॉस्पिटल’ स्थापन केले. या रुग्णालयामुळे बार्शी आणि परिसरातील गोरगरीबांना दर्जेदार आरोग्यसेवा उपलब्ध झाल्या. आजही हे रुग्णालय त्यांच्या दृष्टीकोनाचे प्रतीक म्हणून कार्यरत आहे.

### सन्मान आणि मान्यता

मामांच्या कार्याची दखल घेत मराठवाडा विद्यापीठाने त्यांना डी. लिट. ही सन्माननीय पदवी प्रदान केली, तर राहुरीच्या महात्मा फुले कृषी विद्यापीठाने ‘डॉक्टर ऑफ सायन्स’ हा सन्मान दिला. १९८० मध्ये बार्शी येथे झालेल्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाच्या स्वागत मंडळाचे ते अध्यक्ष होते, हा त्यांच्या कार्याचा आणखी एक मानबिंदू ठरला.

### आजच्या कार्यक्रम

मामासाहेबांच्या पुण्यतिथीनिमित्त श्री शिवाजी शिक्षण प्रसारक मंडळात आज विविध कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात आले आहे. यामध्ये त्यांच्या कार्यावर आधारित व्याख्याने, विद्यार्थ्यांच्या सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन आणि पुष्पांजली अर्पण समारंभाचा समावेश आहे. बार्शीतील सामाजिक कार्यकर्ते, शिक्षक आणि नागरिकांनी त्यांच्या स्मृतीला अभिवादन केले.

### प्रेरणादायी वारसा

कर्मवीर डॉ. मामासाहेब जगदाळे यांचे जीवन हे शिक्षण, सामाजिक समता आणि ग्रामीण विकास यांचा संगम आहे. त्यांनी दाखवलेला मार्ग आजही अनेकांना प्रेरणा देत आहे. त्यांच्या विचारांचा आणि कार्याचा वारसा जपण्याची जबाबदारी आपल्या सर्वांची आहे. त्यांच्या पुण्यतिथीनिमित्त त्यांना केडीएम न्यूजतर्फे विनम्र अभिवादन!

*संपर्क: श्री शिवाजी शिक्षण प्रसारक मंडळ, बार्शी*  

KDM NEWS 

Kiran mane

"content creator."